Mijn vader Jan van Straaten is geboren op 7 maart 1931. Tijdens de oorlogsperiode woonde hij in een huis aan de rand van Arnhem. Hij zwierf samen met zijn broers en vriendjes bijna dagelijks door de bossen en parken van Arnhem en omstreken. Hij had er de tijd van zijn leven, want hij hoefde met regelmaat niet naar school. Vaak namen hij en zijn kornuiten de tram naar het eindpunt in Velp om van daaruit naar de Posbank, een heuvelachtig natuurgebied met veel bos en heide, te lopen.
Jan was een echte vogelaar en natuurliefhebber. Van al zijn tochten heeft hij nauwkeurig verslag in een aantal logboeken gedaan. Deze boeken zijn prachtig geïllustreerd, vol met plattegronden en met gedetailleerde informatie en tekeningen van alle waarnemingen. Het zijn avontuurlijke natuurverslagen uit de wereld van een 13-, en later 14- jarige, met daartussen door genoemd de beleving van een oorlog.
Tot 17 september 1944 was de oorlog voor een 13-jarige jongen die door de natuur zwierf niet zo bepalend, maar vanaf de mislukte slag om Arnhem en de verplichte evacuatie die daarop volgde nam zijn leven een heel andere wending. Maar wat er ook gebeurde en waar hij en zijn familie ook naar toegingen: de logboeken gingen altijd mee op reis. De boeken waren zijn houvast en zijn altijd zorgvuldig bewaard gebleven. In deze logboeken plakte hij ook de brieven die hij kreeg van zijn beste vriend, die nog een tijd in de stad Arnhem in de wijk Geitenkamp was gebleven.
Door de zeer gedetailleerde informatie door hem zelf in zijn logboek uitgelegd, en soms ook getekend op plattegronden met legenda, ben ik op zoek gegaan naar de plaatsen waar hij op zijn tochten naar toeliep.
Zo vond ik het ‘weitje met de puist’ en de plek op de Zijpenberg waar ooit zijn boom ‘de onoverwinnelijke’ stond. Ik struinde zelf door de Loenense bossen en vond de grote zwerfkei die ook in de logboeken opgetekend is, op een andere plek terug.
Ik fotografeerde de huidige plek van de kei en heb deze vermengd met het verhaal van de oorlog en het verhaal van mijn vader, zoals hij dat in zijn logboek optekende.
Vader Jan overleed in 2017 aan de gevolgen van de ziekte Alzheimer. Hij was geen prater en verteller. Achteraf had ik veel meer willen weten over zijn avonturen in en om Arnhem tijdens de oorlogsjaren. Zijn generatie vertelde nooit veel over de oorlog. Het was een tijd die je snel wilde vergeten.
De logboeken, aangevuld met historische informatie en foto’s uit het fotoalbum van mijn vader zijn mijn inspiratiebron geweest voor het fotoproject TERUGKIJKEN, waarbij ik mij heb beperkt tot de oorlogsperiode van 1944-1945.
Voor dit fotoproject ben ik met hem meegegaan op zijn tochten en was hij weer even heel dichtbij.
Lisette van Straaten,
Arnhem, juli 2024